Groene energie groeit, maar gas blijft de prijs bepalen

Nederland heeft in het afgelopen jaar een belangrijke mijlpaal bereikt: voor het eerst is de helft van alle elektriciteit opgewekt uit hernieuwbare bronnen zoals zon en wind. In 2019 was aardgas nog verantwoordelijk voor bijna 60 procent van onze stroomproductie, maar dat aandeel is inmiddels gedaald tot iets meer dan een derde. Deze groei in duurzame energie is niet alleen goed nieuws voor het klimaat, maar biedt ook kansen voor lagere elektriciteitsprijzen.

Lage marktprijs, maar zelden voordeel voor consument

Hoewel zonne- en windenergie op piekmomenten de stroomprijs sterk kunnen verlagen, blijft aardgas de doorslaggevende factor op de energiemarkt. In 2024 zorgden hernieuwbare bronnen slechts in één op de vijf uren daadwerkelijk voor goedkopere stroom. Vooral tijdens zonnige zomerdagen was het effect merkbaar: op één op de drie uren lag de stroomprijs onder die van gascentrales. Maar over het hele jaar blijft het aandeel waarin duurzame energie de prijs bepaalt nog beperkt.

Marktsysteem houdt gas als prijsbepaler in het zadel

De huidige opzet van de elektriciteitsmarkt zorgt ervoor dat de duurste nog benodigde energiebron – vaak gas – de prijs bepaalt. Zelfs als zon en wind het grootste deel van de stroom leveren, is er nog fossiele energie nodig om het net in balans te houden. In de avonduren, wanneer de vraag hoog is en de zon niet meer schijnt, stijgen de prijzen fors. De meeste consumenten merken deze prijspieken niet direct, omdat ze een vast contract hebben, maar op termijn werken deze schommelingen wel door in hun energietarieven.

Batterijen en gedragsverandering als oplossing

Investeringen in grootschalige batterijen kunnen de afhankelijkheid van gascentrales verminderen. Deze systemen slaan overdag zonne-energie op om die ’s avonds beschikbaar te stellen, wanneer de vraag piekt. Volgens onderzoekers loont deze aanpak al met de huidige technologie en prijzen. Toch is het beleid nog beperkt: subsidies worden juist afgebouwd in plaats van uitgebreid. Meer inzet op batterijen, waterstof en wind op zee kan helpen om stroom structureel goedkoper en groener te maken. Ook consumenten kunnen bijdragen, door hun stroomverbruik te verschuiven naar momenten met veel zon en wind. Dat verlaagt niet alleen de prijs, maar vermindert ook de rol van gas in onze energievoorziening.